Dieta cukrzycowa - objawy i jadłospis
Dieta cukrzycowa - co jeść, objawy, zasady i jadłospis
18.10.2022
Kontroluj to co jesz albo skup się na rozwoju, rodzinie i przyjemnościach, zamawiając pyszną i właściwie skomponowaną dietę pudełkową dla cukrzyków z dostawą prosto pod Twoje drzwi. To dwa warianty diety specjalistycznej dla Ciebie ► Niski IG oraz Low Carb - bez glutenu
Czym jest cukrzyca i dlaczego dieta jest konieczna?
Cukrzyca jest grupą chorób i zaburzeń metabolicznych o różnej etiologii, charakteryzujących się stałą hiperglikemią na czczo, między posiłkami lub po, której przyczyną jest upośledzone wydzielanie insuliny przez komórki beta wysp trzustkowych lub zaburzona reakcja na insulinę komórek, tkanek i narządów - insulinooporność.
Leczenie żywieniowe jest konieczne w przypadku zarówno świeżo rozpoznanej, jak i wieloletniej cukrzycy, niezależnie od jej rodzaju i stadium zaawansowania.
Dieta cukrzycowa – podstawowe założenia
Dieta cukrzycowa ma na celu utrzymanie kontroli metabolicznej choroby, redukcję masy ciała oraz utrzymanie należnej dla wieku, płci, aktywności fizycznej, stanu fizjologicznego, pożądanej masy ciała. Redukcja masy ciała powinna odbywać się w umiarkowanym tempie i nie przekraczać utraty 0,5-1 kg masy ciała na tydzień.
Obniżenie masy ciała o 10% ma wpływ na:
- poprawę tolerancji glukozy;
- zmniejszenie insulinemii;
- zmniejszenie poziomu trójglicerydów;
- zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji LDL;
- zwiększenie stężenia cholesterolu frakcji HDL.
Dieta cukrzycowa - najważniejsze zasady
- Wybieranie produktów o niskim indeksie glikemicznym to podstawa komponowania posiłków.
- Przedłużanie trawienia poprzez przyjmowanie produktów o stałej konsystencji z dużą zawartością błonnika pokarmowego np. owoc, zamiast soku.
- Unikanie technik przygotowywania posiłków, powodujących szybsze trawienie i wchłanianie m.in. rozgotowywanie, rozdrabnianie będzie podwyższać indeks glikemiczny produktów.
- Spowolnienie tempa opróżniania żołądka poprzez nie popijanie w trakcie posiłku.
- Równomierne spożywanie produktów węglowodanowych w ciągu dnia w 4-5 posiłkach, w określonej porze dnia.
- Dodatek do posiłku dobrej jakości tłuszczu będzie wpływał korzystnie na obniżenie tempa wchłaniania glukozy.
Proporcje makroskładników w diecie cukrzycowej
Węglowodany w diecie cukrzycowej nie powinny przekraczać 45% dobowego zapotrzebowania na energię. Przy wyborze produktów, należy brać pod uwagę niższy indeks glikemiczny i wysoką zawartość błonnika pokarmowego. Stabilny poziom cukru we krwi to brak spadków energii przez cały dzień, co przekłada się na lepsze samopoczucie.
Białko przy cukrzycy powinno stanowić 15-20% energii pochodzącej z pożywienia. Obniżenie poziomu białka dotyczy jedynie pacjentów z przewlekłą chorobą nerek.
► Potrzebujesz dietę wysoko-białkową? Wypróbuj naszą Dietę SPORT
Tłuszcze w diecie cukrzycowej powinny być ustalone na poziomie 30-35% dobowej puli kalorii z przewagą tłuszczy nienasyconych.
- Udział tłuszczy nasyconych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego poniżej 10%.
- Tłuszcze jednonienasycone 10-15%
- Tłuszcze wielonienasycone 5-10%.
- Maksymalne ograniczenie tłuszczy typu trans.
Witamina D3 wymaga stałej suplementacji, a u osób otyłych zaleca się zwiększenie dawki przewidzianej jako norma dla danej populacji.
Dieta cukrzycowa w ciąży zakłada dodatkowo suplementację kwasem foliowym.
Dieta cukrzycowa – co jeść, a czego unikać
Skuteczna dieta przy cukrzycy to taka, która prowadzi do normalizacji glukozy we krwi, a założenia kaloryczne powodują stopniowy spadek masy ciała.
Co wolno jeść przy cukrzycy
- Wolno jeść produkty zbożowe pełnoziarniste, pieczywo razowe, grube kasze, płatki owsiane, jęczmienne, brązowy ryż, makarony pełnoziarniste. Warzywa w postaci surowej.
- Owoce w cukrzycy należy ograniczyć do 200-300 gramów dziennie. A także, wybierać mniej słodkie i mniej dojrzałe. Np wybierz banana zielonego, zamiast żółtego. Jeśli jednak owoce połączysz z jogurtem, kefirem, orzechami lub innym dodatkiem zawierającym tłuszcz i białko, to ładunek glikemiczny takiej potrawy/przekąski będzie niski lub średni- co oznacza, że cukrzyk może go śmiało zjeść.
- Nasiona strączkowe – fasola, groch, soczewica będą stanowić dobry zamiennik mięsa.
- Nabiał i przetwory mleczne – chude białe sery, jogurty naturalne, kefiry.
- Ryby z gotowane na parze, pieczone.
- Mięso – optymalnie indyk, kurczak bez skóry, królik.
- Tłuszcze – oleje roślinne zawierające jednonienasycone kwasy tłuszczowe (oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, olej z wiesołka, olej z ogórecznika).
Dieta cukrzycowa – produkty przeciwwskazane
- Głownie produkty z mąki pszennej – białe pieczywo, knedle, pierogi, pyzy, naleśniki, kopytka, placki.
- Słodycze, wyroby cukiernicze – batony, czekolada, cukierki, ciasta, ciastka, żelki, lody, kremy, torty.
- Napoje słodzone, soki, nektary owocowe.
- Alkohol – piwo, słodkie drinki, wino słodkie i półsłodkie.
Cukrzyca to poważna choroba, a nieleczona może prowadzić do powikłań. Stosując się do zasad diety cukrzycowej, można poprawić parametry glikemii, przywrócić zdrowie i pozbyć się przy tym nadmiernej masy ciała.
Dieta przy cukrzycy
Niestety chorowanie na cukrzycę wiąże się z pewnymi restrykcjami dietetycznymi, których trzeba się trzymać. Nieleczona hiperglikemia lub nie przestrzeganie diety może wiązać się nawet z amputacją kończyn – szczególnie palców u stóp, a nawet całych stóp.
Bardzo wskazana oraz posiadające znakomite rezultaty w zahamowaniu lub prawie całkowitym wycofaniu choroby jest permanentna dieta wegetariańska – roślinna. Jeżeli nie jesteś w stanie być vegan to również korzystną dla Ciebie będzie np. dieta pudełkowa wegetariańska, lub dieta bezmięsna.
Laktoza w diecie diabetyka
Warto pamiętać, iż w produktach mlecznych znajduje się cukier prosty – laktoza, która wpływa na szybki wzrost glukozy we krwi. Nie oznacza to, że nabiału w ogóle nie można jeść. Można, ale dobrze jest go łączyć w posiłkach z węglowodanami złożonymi (np. twarożek z razowym pieczywem), tłuszczem (np. jogurt z orzechami), czy białkiem (np. sałatka z fetą i indykiem). Takie połączenia zmniejsza szybkość uwalniania glukozy i już laktoza nie jest dla diabetyka taka straszna.
Zdrowa dieta dla diabetyka to na szczęście nie tylko ograniczenia. Żeby jednak cieszyć się lepszym zdrowiem, osoby chore na cukrzycę powinny jeść się regularnie oraz być możliwie aktywne fizycznie.
Odbieraj każdego ranka dietę, która bez wyrzeczeń i długiego przesiadywania w kuchni, pozwoli Ci jeść regularnie, różnorodnie, pysznie i zdrowo. Zapytaj naszej Dietetyk, która dieta będzie najlepsza dla Ciebie. Konsultacja z naszym Dietetykiem Klinicznym jest bezpłatna ► zadzwoń: 577-939-222
Produkty wskazane w diecie cukrzyka
- kefiry i jogurty, nabiał wegański
- produkty pełnoziarniste, kasze, ciemny ryż, strączki
- chude białe mięso
- ryby
- warzywa surowe i ugotowane “al dente”
- owoce o mniejszej zawartości cukru lub w towarzystwie tłuszczowych dodatków jak np orzechy
Jakie owoce może jeść cukrzyk?
Osoby chore na cukrzycę mogą raczej jeść większość owoców. Są one jednak też źródłem cukrów prostych, dlatego powinny być spożywane w ograniczonych ilościach lub powinny być składnikami potraw, a nie jedzone solo :) Owoce bezpieczne i zalecane dla cukrzyka to między innymi:
- jabłka, gruszki. wiśnie oraz czereśnie;
- pomarańcze, mandarynki cytryny, grejpfruty – cytrusy
- wszelkie owoce jagodowe
- brzoskwinie, morele, nektarynki, śliwki
Co nie oznacza, że innych owoców cukrzyk nie może jeść. Oprócz indeksu glikemicznego, powinno się brać pod uwagę ładunek glikemiczny. Weźmy pod lupę ARBUZA:
Bo choć w świecie cukrzyków owoc ten jest krytykowany, zapominamy wziąć pod uwagę ŁADUNEK GLIKEMICZNY, który jest NISKI! Indeks glikemiczny, który jest wysoki, dotyczy porcji zawierającej 50 g węglowodanów przyswajalnych. Sporej wielkości plaster 170 g zawiera 13 g WW przyswajalnych. Dlatego śmiało możemy jeść owoce nawet o wysokim IG, pod warunkiem, że nie przekraczamy rozsądnej ilości.
WZÓR: ŁG = IG x zawartość węglowodanów w porcji (g) / 100
• IG arbuza = 72
• zawartość węglowodanów w 100 g arbuza = 8,4 g
► ŁG 100 g arbuza = 72 x 8,4 / 100 = 604,8 / 100 = 6,048 ≈ 6,05
IG arbuza wynosi 72 (IG ≥ 70) czyli jest wysoki, niemniej ładunek glikemiczny spożycia 100 g arbuza jest niski – ok. 6 (ŁG ≤ 10), co oznacza, że spożycie 100 g arbuza nie spowoduje szybkiego i wysokiego wzrostu poposiłkowego stężenia glukozy we krwi. Przy opieraniu się wyłącznie na IG, wiele osób mogłoby niesłusznie wyeliminować ten pyszny owoc ze swojej diety.
Rodzaje cukrzycy
W dobie dzisiejszej medycyny wyodrębnia się 5 rodzajów (typów) cukrzycy – cukrzycę typu 1, cukrzycę typu 2, cukrzycę ciążową, cukrzycę wtórną, a także inne specyficzne rodzaje cukrzycy.
Cukrzyca typu 1 – czym się różni od cukrzycy typu 2?
Cukrzyca może mieć wiele odmian. Podstawową różnicą między cukrzycą typu 1 a cukrzycą typu 2 jest brak zdolności trzustki do wydzielania insuliny. Cukrzyca typu 2 spowodowana jest przez insulinooporność. Proces ten polega na tym, że trzustka produkuje insulinę, jednak prawidłowe korzystanie z niej uniemożliwia nadwaga i tkanka tłuszczowa.
Dieta w Cukrzycy Typu 1
W leczeniu cukrzycy bardzo ważna jest dieta, ponieważ trzeba kontrolować poziom glukozy. Dieta w cukrzycy typu 1 oparta jest na kontrolowaniu ilości i wartości kalorycznej każdego składnika, ale też ważne jest dostosowanie węglowodanów do zażywanej insuliny. 10 g węglowodanów= 1 wymiennik insulinowy.
Niestety nie wystarczy samodzielnie liczyć kalorię i jeść potrawy niskokaloryczne o niskim IG lub ŁG. Dieta dla cukrzyka typu 1 powinna być układana przez diabetyka i dietetyka, a potem kontynuowana już samodzielnie.
Dietę cukrzycowa zakłada picie herbat ziołowych, które korzystnie wpływających na organizm oraz stosowaniem suplementów diety. Sposób żywienia u osób z cukrzycą typu 1 zwykle opiera się na wymiennikach węglowodanowych (WW). 1 WW to ilość żywności, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych – bez błonnika pokarmowego. W zależności od rodzaju insulinoterapii dodatkowo można stosować wymienniki białkowo-tłuszczowe. Ułatwiają one monitorowanie ilość spożytych węglowodanów oraz pomagają w doborze odpowiedniej dawki insuliny. Dzięki temu nie ma ryzyka podania zbyt dużego stężenia leku i można utrzymać homeostazę organizmu.
Otrzymując naszą dietę pudełkową, dostajesz menu z wyszczególnioną wartością odżywczą każdej potrawy, w tym także zawartością węglowodanów (w tym błonnika i cukrów).
Objawami cukrzycy typu 1 (insulinozależnej) są:
- częste oddawanie moczu
- duże pragnienie,
- spory apetyt i utrata wagi
- zmęczenie, osłabienie organizmu,
- nadmierna senność,
- problemy ze wzrokiem: podwójne widzenie, zamazane widzenie
Leczenie cukrzycy typu 1
Leczenie chorego na cukrzycę typu 1 polega zwykle na 4 podskórnych wstrzyknięciach (czasem więcej) insuliny na dobę lub podawania insuliny za pomocą osobistej pompy insulinowej. Oprócz insuliny, niezwykle ważna jest codzienna dieta!
Jadłospis chorych na cukrzycę typu 2
Chorzy na cukrzycę typu 2 powinni swój jadłospis oprzeć na różnorodnych produktach, tak aby dieta była zbilansowana i urozmaicona. Posiłki w diecie cukrzycowej muszą dostarczać organizmowi niezbędnych witamin i składników mineralnych. Nie oznacza to jednak, że jadłospis każdego chorego ma być szczególnie restrykcyjny. Warto stosować się do zasady „jedz mniej, ale częściej” oraz do przestrzegania odpowiednich przerw między posiłkami.
Dieta w cukrzycy typu 2 nie polega na wprowadzaniu sztywnych zasad dietetycznych – nie jest dietą ściśle eliminacyjną, polega na wprowadzeniu prostych zasad i ma prowadzić przede wszystkim do redukcji masy ciała oraz uregulowania glikemii.
Od wielu lat nie mówimy już o tzw. diecie cukrzycowej, ale o zdrowym odżywianiu się z ograniczeniem węglowodanów prostych, eliminacją produktów wysokoprzetworzonych, kontrolowaniem porcji posiłków (przede wszystkim węglowodanów) oraz regularnym spożywaniem i niepomijaniem posiłków, w tym śniadania. Zaleca się również spożywanie posiłków i potraw z produktów jak najmniej przetworzonych, opartych na zaleceniach diety DASH czy diety śródziemnomorskiej. W tej diecie zjesz nawet DOZWOLONY DESER :)
Dla osób bez nadwagi dopuszczalne jest spożycie 15 g cukrów prostych dziennie (to 3 łyżeczki do herbaty), wliczając w to oczywiście cukier zawarty we wszelkiego rodzaju słodyczach i ciastach. Zazwyczaj konieczne jest zrezygnowanie z dosładzania napojów oraz jedzenia słodyczy.
Kaloryczność diety oraz skład posiłków i ich ilość ustala się indywidualnie z dietetykiem.
Skorzystaj z pomocy naszej Dietetyk Klinicznej :)
Wspólnie znajdziecie najlepszy wariant diety pudełkowej dla siebie ►
577-939-222Jesteśmy do Twojej dyspozycji 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku, w godzinach 8.00-16.00
Objawy cukrzycy typu 2
- nadmierne pragnienie;
- częstszy głód;
- oddawanie większej ilości moczu;
- zmęczenie i apatię;
- przybieranie na wadze;
- częstsze infekcje skóry, wolniejsze gojenie się ran;
- wahania nastroju;
- bóle głowy, skurcze nóg i zaburzenia widzenia.
Leczenie cukrzycy typu 2
Leczenie cukrzycy typu 2 przede wszystkim jest oparte na odpowiednim odżywianiu poprzez stosowanie dobrze dobranej diety, zmiany trybu życia i rozpoczęcia aktywności fizycznej. Istotne jest przyjmowanie doustnych leków o działaniu przeciwcukrzycowych, a z czasem insuliny. Nasza dieta LOW CARB, to dieta najlepsza przy IO
Jadłospis na diecie cukrzycowej
Dieta cukrzycowa powinna uwzględniać produkty zalecane i wykluczać produkty przeciwwskazane, np. całkowicie wykluczamy wszelkie produkty przetworzone typu fast food. Oprócz tego bardzo ważne jest odpowiednie przygotowywanie posiłków. Należy unikać rozgotowania produktów, w szczególności ryżu, kasz, makaronu i warzyw. Niewskazane jest także smażenie, dlatego warto zapoznać się z nowymi metodami obróbki cieplnej produktów, np. gotowaniem na parze czy też pieczeniem. W naszym cateringu pieczemy produkty na parze w piecu konwekcyjnym :)
Przykładowe przepisy w diecie cukrzycowej do samodzielnego przygotowania:
- śniadanie: kanapki z pastą jajeczną, ogórkiem i rzodkiewką,
- drugie śniadanie: koktajl jagodowy na kefirze z dodatkiem otrębów owsianych,
- obiad: zupa brokułowa; dorsz pieczony w pergaminie z brązowym ryżem i surówką z kapusty pekińskiej,
- podwieczorek: serek ziarnisty, pieczywo razowe, pomidorki koktajlowe,
- kolacja: sałatka z rukolą, kurczakiem, kolorowymi paprykami i jogurtowo-ziołowym dressingiem.
Menu diety pudełkowej NISKI IG oraz LOW CARB zawsze aktualne znajdziesz na naszej stronie, poniżej opisu diet:
► Dieta niski IG
► Dieta Low Carb
Dieta cukrzycowa - najważniejsze zasady
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dieta w cukrzycy powinna spełniać trzy funkcje terapeutyczne:
- wyrównywać stężenie glukozy we krwi;
- wspierać utrzymanie prawidłowej masy ciała;
- wspomagać kontrolę ciśnienia tętniczego i gospodarki lipidowej.
Aby osiągnąć te trzy cele, konieczne jest zachowywanie ogólnych zasad zdrowego żywienia oraz bardziej szczegółowych wytycznych (omówionych w dalszej części artykułu). Podstawowe reguły, o których powinieneś jako cukrzyk bezwzględnie pamiętać, to:
- Regularne spożywanie posiłków - nie dopuszczaj do wygłodzenia organizmu. Jedz 5 posiłków co 3-4 godziny.
- Ogranicz alkohol. Zawiera on dużo kcal, a dodatkowo w towarzystwie słodkich syropów, soków (czyli w postaci drinków) może doprowadzić do podwyższenia poziomu cukru.
- Nie rezygnuj z tłuszczy - zwłaszcza tych zdrowych. Możesz zjeść nawet dwie tłuste ryby w tygodniu. Włącz do diety także orzechy i oleje roślinne.
- Jedz zbilansowane posiłki zgodnie z zasadą zdrowego talerza. Niech połowę Twojego talerza wypełnią niskoskrobiowe warzywa: szpinak, papryka, marchew, pomidory. ¼ talerza powinny zajmować produkty pełnoziarniste (ryż, makaron, pieczywo), a pozostałą ¼ - źródła zdrowego białka (ryby, drób). Posiłek skrop zdrowym tłuszczem, np. oliwą z oliwek.
- Nie przesadzaj z solą. Jej nadmiar (powyżej płaskiej łyżeczki dziennie) zwiększa ryzyko nadciśnienia.
- Pamiętaj o piciu wody - to najlepszy zamiennik słodkich napojów. Woda pomaga usunąć z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii.
Cukrzyca jest jednym z głównych i narastających problemów zdrowotnych. Powoduje przewlekłe uszkodzenia zdrowia i przedwczesną śmierć. Dotyczy ludzi w każdym wieku. Ze względu na dość częste jej występowanie nie może być ignorowana ani przez nas samych, ani przez lekarzy.
► Przeczytaj również: Insulinooporność - czym jest? Jak sobie z nią radzić?
Artykuł przygotowała:
Kamila Kłeczek
Studentka Dietetyki na Śląskiej Wyższej Szkole Medycznej
Literatura:
"Żywienie człowieka zdrowego i chorego." wyd. III, 2022, Marian Grzymisławso, Małgorzata Moszak, Wydawnictwo Naukowe PWN