13.12.2021 
Dużo mówi się o kortyzolu jako o hormonie stresu ale to wciąż za mała dawka informacji aby stanowiła bodziec do wprowadzenia zmian w stylu życia. Postanowiłam rozbudować nieco ten temat i przedstawić go w świetle wpływu hormonów na pracę tarczycy i nadnerczy. W poniższym artykule znajdziecie też listę produktów, które pomogą ukoić nerwy i zapewnić spokojny sen.
Mówi się, że „stres to cichy zabójca” ale te słowa traktuje się jak nic nie znaczące powiedzonko. Stres nie jest ani dobrym doradcą ani kojącym balsamem dla naszych narządów wewnętrznych. Wręcz przeciwnie, często pod wpływem stresu podejmujemy nieprzemyślane decyzje, nie lubimy samych siebie, mamy problemy z zasypianiem, nasza skóra wydaje się jakby postarzała, wprowadzamy złą atmosferę, którą odczuwają ludzie z naszego otoczenia. Podejmujemy też złe decyzje żywieniowe, sięgając impulsywnie po to co nam nie służy. Jako naczelny „nerwus” zdaję sobie sprawę, że często stres jest nie do uniknięcia, choć najważniejsze to pracować nad sobą. Nie od razu Rzym zbudowano…
Choroby autoimmunologiczne i zaburzenia mikroflory jelitowej są tak powszechnym problemem XXI wieku, że należy podkreślić fakt, że stres działa również bardzo destrukcyjnie na pracę tarczycy i nadnerczy, a dodatkowo prowadzi do proliferacji bakterii chorobotwórczych. Udowodniono wówczas, że wiele objawów niedoczynności tarczycy jest konsekwencją mało reaktywnych nadnerczy.
Piszę o tym, ponieważ wróciłam z tygodniowych, słonecznych wakacji, na które spontanicznie wyciągnęła mnie koleżanka. Początkowo odmówiłam wyjazdu bo praca, sprzątanie domu, wydatki, przygotowania świąteczne, zazdrosny mąż. Gdy jednak jakąś 14-noc z rzędu znów nie mogłam zasnąć czując specyficzne kołatanie serca, a dopiero co zbadałam się od stóp do głów, a wszystkie wyniki badań ku mojemu zaskoczeniu wyszły w normie, postanowiłam spakować się i udać się na urlop dla…. moich nadnerczy.
I znów wiele mówi się o roli nerek, a co z nadnerczami? To właśnie ten pominięty narząd jest ciągle wspominamy przy okazji czytania książek o stanie zapalnym, chorobach autoimmunologicznych oraz konkretnie Hashimoto i zaburzeniach pracy tarczycy.
Nadnercza należą do gruczołów wydzielania wewnętrznego i są wielkości migdałów, umieszczone na górnym biegunie nerek. W ich wewnętrznej części, a więc w rdzeniu, produkowane są aminy takie jak:
Zewnętrzną część nadnerczy tworzy kora i w niej powstają z cholesterolu hormony:
Właśnie do glikokortykoidów produkowanych z cholesterolu w nadnerczach należy kortyzol. Choć kojarzony jest wyłącznie ze stresem, reguluje poziom cukru we krwi i to właśnie jest jego najważniejsza funkcja. Zwiększa też poziom tłuszczów, uwalnia zmagazynowaną w wątrobie glukozę, zwiększa przy tym odporność na insulinę. Ma działanie przeciwzapalne. Brzmi nawet dobrze ale pod warunkiem, jeśli jego poziom jest w normie, a nie ciągle podwyższony. Dlaczego? Bo cierpią na tym inne hormony.
Wspominając o kortyzolu, wypada wspomnieć o DHEA (hormonie młodości). To hormon androgenny produkowany u kobiet w nadnerczach i jajnikach. U mężczyzn w nadnerczach i jądrach. DHEA jest hormonem młodości i szczyt jego produkcji występuje do 20 roku życia. Już w wieku 40 lat mamy go o połowę mniej w swoim organizmie, a z biegiem lat jego poziom jest produkowany w coraz mniejszych ilościach.
DHEA odpowiada za:
Produkcja hormonów kory nadnerczy odbywa się w ciągu całej doby, jednakże najwięcej ich, nasz organizm produkuje w godzinach porannych!
Gdy dochodzi do niewystarczającej produkcji hormonów nadnerczy, cykl ten zostaje zaburzony, co spotyka się z objawami niedoczynności.
Pod wpływem stresu dochodzi do zaburzenia produkcji hormonów w odpowiednich proporcjach. Gdy zwiększa się produkcja kortyzolu - cierpią na tym pozostałe hormony cenne dla naszego zdrowia: DHEA/estrogen, testosteron. Kortyzol w nadmiarze uszkadza też nasze tkanki, a to DHEA pełni w normalnych warunkach funkcję naprawczą tkanek. Kortyzol musi uzupełnić poziom energii, który pożytkuje na walkę ze stresem, a można to porównać do kopa energetycznego, który mielibyśmy w sytuacji konieczności ucieczki przed dzikim zwierzem. Ta potrzeba energetyczna jest zaspakajana z mięśni. W normalnych warunkach wykorzystalibyśmy glikogen wątrobowy, a więc cukrowy materiał zapasowy, ale przy podwyższonym kortyzolu spalamy własne mięśnie. Dochodzi wówczas do uwalniania się aminokwasów z masy mięśniowej. Jednym z tych cennych aminokwasów jest GLUTAMINA, która jest konieczna do uszczelniania jelita. Wysokie stężenie kortyzolu zaburza również funkcję detoksykacyjne- wątroby oraz jelit. Kortyzol hamuje bowiem rozwój koloni bakterii, odpowiedzialnych za neutralizację toksyn i bakterii na błonie śluzowej jelit. Kolejna niepożądana właściwość to ciągły stan zapalny, będący efektem zaostrzonej produkcji prozapalnych cytokin. Kortyzol kontroluje produkcję hormonów tarczycy i jego ciągle wysokie stężenie prowadzi do niedoczynności tarczycy. Zaburza on bowiem przejście T4 do aktywnego T3 oraz hamuje produkcję głównego hormonu tarczycy TSH.
Wysokie stężenie kortyzolu = dysfunkcja nadnerczy = zaburzenie pracy tarczycy = nieszczelne jelita = stan zapalny = rozpad masy mięśniowej = obtłuszczenie
Reasumując, ciągły stres prowadzi do zużywania się nadnerczy. Dodatkowo może dochodzić do obniżonego ciśnienia krwi, co jest następstwem zużywania wody i sodu. Niski poziom progesteronu i DHEA odnotowuje się u chorujących na reumatoidalne zapalanie stawów, niedoczynność tarczycy, przy depresji, astmie, egzemie i fibro mialgii. Niski poziom progesteronu odbije się zaś niepożądaną odpowiedzią immunologiczną, nieregularnymi okresami, bezpłodnością, mastopatią, mięśniakami macicy oraz stanami lękowymi.
Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza reguluje natomiast odpowiedź na stres i to ona odgrywa znaczącą rolę w pracy układu immunologicznego, trawienia, samopoczucia, zużycia energii oraz zachowań seksualnych. W odpowiedzi na stres produkowane są bowiem hormony stresu.
Zapomnijmy o krótkofalowej pomocy, jaką niosą nam słodycze, Fast food’y, alkohol i inne używki. Unikaj żywności przetworzonej!!! Glutaminian sodu wypala neurony odpowiedzialne za spokojny wypoczynek.
To lista wartościowych produktów, w które powinniśmy się zaopatrzyć i praktykować ich spożycie:
Najlepsze okno snu to czas pomiędzy 22.00 a 2.00. Nie lekceważ też zalet drzemek, jeśli ich potrzebujesz, nawet 15 minut zregeneruje cię. Unikaj też telewizji przed snem i korzystania z telefonu. Światło niebieskie wpływa negatywnie na wydzielanie melatoniny - hormonu regulującego nasz cykl dobowy.
Sposobem na ukojenie nerwów, regenerację nadnerczy i równowagę hormonalną są zatem: efektywny, regenerujący sen, różnorodna dieta obfitująca w produkty nieprzetworzone, naturalne, kolorowe, ogrom warzyw i owoców. Dieta bogata w produkty, które wymieniłam powyżej, uzupełniana w buliony. Praktykowanie jogi, medytacji lub zwyczajnie modlitwę. Unikaj używek, produktów będących źródłem glutaminianu sodu. Wysypiaj się i staraj się zasnąć pomiędzy 22.00, a 2.00 - jeśli nawet zamkniesz oczy ale wciąż będziesz obudzony, pamiętaj, że twoje ciało będzie się regenerowało, a mózg zaśnie. Korzystaj z zabiegów, które Cię odprężają np. masaże relaksacyjne. Jeśli tylko masz okazje, udaj się na wakacje lub fajny weekend. Wyluzuj, odpuść, weź kilka głębokich wdechów i wydechów. Weź długą kąpiel z jakimś ekologicznym olejkiem eterycznym, zapal świecę o zapachu, który lubisz J Pamiętaj, że stres to hormony i możemy nad nimi zapanować innymi substancjami, które znajdziemy w zdrowej żywności.
Zadbamy o Twoją dietę w pysznym stylu z masą prozdrowotnych dodatków: sprawdź naszą ofertę diet.
Pamiętaj też, że zawsze możesz liczyć na wsparcie naszej dietetyk: 577-939-222
Artykuł przygotowała dla Was
Katarzyna Kowalik
Dietetyk i współzałożycielka Food Harmony Catering
[Zapalenie Tarczycy Hashimoto, Izabella Wentz, PharmD, Marta Nowosadzka, MD, USA Charleston 2017]
[Uzdrawianie Tarczycy Według Boskiego Lekarza, Anthony William, Białystok 2021]
Dostarczamy posiłki m.in do tych miast:
